Thuốc bảo vệ thực vật( BVTV) ít hay nhiều đều độc với cơ thể con người, với gia súc và môi trường sống. Người ta nhiễm thuốc bảo vệ thực vật qua: Tiếp súc trực tiếp khi phun thuốc; tiếp súc qua môi trường chủ yếu qua thức ăn, nước uống bị nhiễm thuốc bảo vệ thực vật.

A. Sử dụng không đúng hướng dẫn

1. Tác hại đến người sử dụng: Bị nhiễm độc mạn tính hay cấp tính tổn thương đến cơ quan nội tạng khi nhiễm độc cấp tính có thể chết.

2. Tác hại đến môi trường: Thuốc nhiễm xuống đất tồn tại nhiều năm nhất là ruộng trồng rau nhiều, phun nhiều khi trời mưa gây ô nhiễm xuống nước, thuốc BVTV còn làm ô nhiễm không khí.

3. Thuốc BVTV: Tồn lưu trong hoa quả, ngũ cốc khi ta không tuân thủ thời gian từ khi phun đến khi thu hoạch thuốc còn lưu lại cho rau sẽ gây ngộ độc cho người ăn, thậm chí còn gây ngộ độc hàng loạt dẫn đến chết người.

B. Để đảm bảo an toàn cho người sử dụng thuốc BVTV và an toàn cho người tiêu dùng nông sản cần phải thực hiện nghiêm ngặt cách đề phòng sau

1. Đối với người trực tiếp phun thuốc:

 a. Khi pha chế thuốc:  Phải pha đúng liều lượng hướng dẫn cho từng loại thuốc: Phải có trang bị bảo hộ lao động( khẩu trang, găng tay, giầy, mũ); không được nhúng tay vào thùng để khuấy thuốc; không được ăn uống, hút thuốc khi pha chế thuốc.

b. Khi phun thuốc: Mặc áo dài tay, quần dài đeo khẩu trang, ủng khi phun thuốc.

- Không phui ngược chiều gió, không dẫm chân lên chỗ ruộng mới được phun.

- Không phun khi gió to, trời quá nắng, không dùng dụng cụ hỏng để phun.

- Không được thổi miệng vào vòi phun, trong khi phun thuốc bắn vào người phải thay quần áo, trước và trong khi phun không được uống rượu, ăn uống, hút thuốc lá, phụ nữ có thai, cho con bú, có kinh nguyệt, trẻ dưới 15 tuổi không phun.

2. Cất giữ bảo quản thuốc BVTV: Có bao gói, chai lọ kín không để trong nhà, trong bếp, để gần thức ăn, nước uống, gia súc, gia cầm, vỏ chai, lọ, túi khi dùng xong phải thu gom bao bì bỏ vào thùng thu gom rác thải đồng ruộng  để được xử lý theo quy định.

3. Thực hiện thời gian cách li: Ngừng phun thuốc trước khi thu hái theo quy định của nhà sản xuất khuyến cáo để tránh gây độc hại cho người tiêu dùng.

4. Người thường xuyên tiếp súc với TBVTV:  phải thực hiện việc khám sức khoẻ định kỳ.

 Thật đáng lo ngại việc sử dụng thuốc BVTV của người dân hiện nay hết sức tùy tiện, không theo quy trình đảm bảo an toàn, gây ra ô nhiễm môi trường, nguồn nước, ảnh hưởng đến môi trường sinh thái và sức khỏe con người.

Trong quá trình dùng thuốc bảo vệ thực vật bà con nông dân vẫn còn mắc nhiều hạn chế, thiếu sót trong việc sử dụng thuốc như sử dụng thuốc quá nhiều, quá mức cần thiết, sử dụng thuốc quá liều lượng khuyến cáo, tùy tiện hỗn hợp khi sử dụng. Sử dụng thuốc bảo vệ thực vật không tuân thủ thời gian cách ly, nguyên tắc sử dụng thuốc BVTV " đúng" (đúng thuốc, đúng thời gian, đúng liều lượng và đúng cách) gần như không được áp dụng. Coi trọng lợi ích lợi nhuận hơn tác động xấu đến môi trường, ảnh hưởng đến chăn nuôi, sức khỏe cộng đồng.

Việc lạm dụng thuốc BVTV trong sản xuất nông nghiệp để lại nhiều hậu quả, như: Tồn dư thuốc BVTV trên cây trồng, gây ô nhiễm môi trường đất, nguồn nước, việc xử lý rác BVTV trên đồng ruộng gặp khó khăn.

Sử dụng thuốc BVTV là con dao hai lưỡi, mỗi người dân sử dụng thuốc BVTV hãy nêu cao ý thức, trách nhiệm người sử dụng thuốc đối với bản thân và cộng đồng, tự giác ý thức trách nhiệm của mình đối với chất lượng sản phẩm do mình làm ra, coi đó là đạo đức, là trách nhiệm bảo vệ sức khỏe của mình và người tiêu dùng, khi sử dụng thuốc BVTV phải sử dụng các loại thuốc được phép lưu hành, rõ nguồn gốc và sử dụng đúng với khuyến cáo của nhà sản xuất vì sức khỏe của bản thân và của xã hội.

 III. Một số tác hại của thuốc bảo vệ thực vật

 Thuốc BVTV là tên gọi chung để chỉ các sản phẩm hóa chất được dùng trong nông nghiệp, lâm nghiệp nhằm mục đích ngăn ngừa, phòng trừ và tiêu diệt các đối tượng gây hại cho cây trồng, cho nông lâm sản hay để điều hòa, kích thích sinh trưởng cho cây trồng từ đồng ruộng cho đến kho bảo quản. Đặc biệt, thuốc BVTV bắt buộc phải được đăng ký vào danh mục thuốc BVTV được phép sử dụng ở Việt Nam. Sử dụng thuốc BVTV tuy đem lại hiệu quả tức thời, nhanh chóng nhưng lại gây ra những hệ quả nghiêm trọng trên nhiều mặt lâu dài về sau, một phần do chính bản chất độc hại của thuốc BVTV, một phần là do người sử dụng không ý thức được tầm nguy hiểm của nó, nên bắt đầu lạm dụng, sử dụng thuốc BVTV một cách vô tội vạ, không kiểm soát và dùng sai cách.

Sau đây là một số tác hại của việc sử dụng thuốc BVTV:

 1. Mất cân bằng hệ sinh thái:

 Khi con người sử dụng thuốc BVTV thì đã tác động một cách tiêu cực, gây mất cân bằng và mất đi sự ổn định trong tự nhiên; thuốc BVTV có tác dụng tiêu diệt các loài gây hại nhưng cũng đã giết chết rất nhiều loài có lợi như những loại thiên địch như ong kí sinh hay côn trùng bắt mồi.

 2. Hình thành dịch bệnh hại:

 Sau một thời gian dùng thuốc, những loài dịch hại chủ yếu trước đó bị suy yếu, gây hại không đáng kể. Ngược lại, những đối tượng mà bị xem nhẹ trước đây, gây hại ít thì lại phát triển mạnh lên và thành dịch hại nguy hiểm, gây tổn thất nặng nề. Những dịch hại mới rất phức tạp và khó xử lý hơn những loài trước đó, và người sản xuất lại tiếp tục nghiên cứu cho ra những sản phẩm phải độc hại hơn mới có thể diệt trừ được chúng.

Sau khi dùng thuốc BVTV, các dịch hại bị giảm đi số lượng quần thể một cách nhanh chóng, nhưng chúng sẽ nhanh chóng phục hồi lại với số lượng nhiều hơn trước chỉ trong thời gian ngắn. Người trồng cây lại tiếp tục sử dụng thuốc nhưng phải tăng nồng độ/liều lượng, tăng số lần dùng thuốc, tăng các chu kỳ dùng thuốc và cứ lặp lại như vậy. Việc làm này giống như đang huấn luyện cho các đối tượng gây hại vậy, chúng cứ thích nghi dần và ngày càng phát triển mạnh hơn. Sự hành thành các dịch hại mới là kết quả của sự khác biệt về độ mẫn cảm và khả năng hình thành tính kháng thuốc giữa các loài.

Trong khi các loài gây hại có khả năng sản sinh và phát triển nhanh hơn các sinh vật có ích, mà người trồng thì cứ sử dụng thuốc BVTV liên tục thì đời sống các sinh vật có ích càng bị đe dọa, môi trường sống càng bị ô nhiễm.

 3. Gây ô nhiễm môi trường:

 Thuốc BVTV dễ bay hơi, nhất là trong thời tiết nắng nóng. Tuy nhiên, rất ít trường hợp được ghi nhận là ngộ độc do dư lượng của thuốc BVTV trong không khí. Chủ yếu chúng tác động ở môi trường đất và môi trường nước. Sau khi sử dụng thuốc BVTV thì một phần sẽ bị bay hơi; một phần được quang hóa; một phần cây sẽ hấp thu và phân giải, chuyển hóa; dù có xử lý bằng cách nào thì cuối cùng thuốc vẫn đi vào đất; thuốc sẽ tồn tại ở các lớp đất khác nhau vào các khoảng thời gian khác nhau, những sinh vật có lợi trong đất sẽ giúp phân giải một phần và các hạt đất hấp thu một phần (sét và mùn hút).

Nhiều loại thuốc có tính độc cao sẽ giết chết rất nhiều sinh vật có lợi trong đất, thời gian phân hủy dài thì khổng đủ thời gian để đất phân hủy hết, mà cứ dùng lâu dài và liên tục, chắc chắn các chất sẽ tích lũy lại dần trong đất. Những phần thuốc khi chưa thấm vào đất thì chảy tràn trên đồng ruộng, kênh rạch hay thông qua đất mà ngấm vào mạch nước ngầm, chưa kể những bao bì hay lọ thuốc mà người dân vứt bỏ ngoài đồng ruộng, hay khi xục rửa các dụng cụ chứa thuốc rồi đổ ra các nguồn nước gần đó. Tất cả đều là nguyên nhân dẫn đến ô nhiễm môi trường đất và nước, gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến đời sống, sức khỏe con người và của các sinh vật.

 4. Thiệt hại kinh tế:

 Vườn sử dụng thuốc BVTV sẽ có chi phí đầu tư ban đầu cao hơn so với vườn không sử dụng thuốc. Nhiều trường hợp sử dụng thuốc BVTV nhưng lại không có hiệu quả cao, dẫn đến chi phí đầu vào cao trong khi sản phẩm thì chứa dư lượng không được thị trường chào đón, và thế là không có hiệu quả kinh tế. Việc xuất hiện các dịch hại mới khiến người dân mãi phụ thuộc vào thuốc BVTV, đe dọa một cách nghiêm trọng cho cả hệ sinh thái, cho sức khỏe con người. Những chi phí để khắc phục sự ô nhiễm đất, ô nhiễm nước do thuốc BVTV gây ra, và những tổn thất khi các sản phẩm bị tồn đọng lại, không thể xuất khẩu vì có chứa dư lượng của các chất gây hại; chưa tính chi phí về môi trường bị ảnh hưởng bởi thuốc BVTV.

 5. Ảnh hưởng đến con người

 Trong lúc sử dụng, nếu người canh tác hay người phun chủ quan, không trang bị đầy đủ đồ bảo hộ, không vệ sinh tốt sau khi phun xịt thuốc thì chắc chắn sẽ bị ảnh hưởng trực tiếp. Nếu là loại có độc tính nhẹ thì sẽ không nguy hiểm ngay, mà sẽ tích lũy dần dần rồi đến lúc nào đó, sẽ biểu hiện ra bên ngoài, lúc này cơ thể đã bị các chất ấy phá hủy rồi.

Còn nếu là loại có độc tính mạnh thì chắc chắn sẽ rất nguy hiểm đến tính mạng, đã có nhiều trường hợp bị ngộ độc sau khi phun xịt thuốc, hay có người tìm đến thuốc BVTV để tự tử, hoặc những đứa trẻ nhỏ không biết gì vô tình ăn, uống nhầm thuốc dẫn đến ngộ độc rồi tử vong.

Có nhiều loại thuốc BVTV còn gây ảnh hưởng đến cả các thế hệ sau này, người sử dụng thì không thấy có biểu hiện, nhưng lại gây ra biến đổi di truyền ở nhiều đời như dị tật hay mắc những căn bệnh hiểm nghèo bẩm sinh.

VD: Trong cuộc chiến lịch sử của nước ta, Mỹ đã rải xuống một thứ chất hóa học là chất độc màu da cam hay là hợp chất Dioxin - nguyên nhân dẫn đến những biến đổi di truyền, mục đích là để làm rụng hết lá cây nhưng cũng chết biết bao thế hệ tương lai, để lại bao nỗi đau đầy xót xa.
         Hãy là người nông dân thông thái trong sử dụng thuốc bảo vệ thực vật an toàn.